مهندسی معکوس چیست؟ راهنمای ساخت و تامین قطعات در شرایط تحریم
مهندسی معکوس چیست؟ راهنمای ساخت و تامین قطعات در شرایط تحریم
یکی از مشکلاتی که عموما مهندسان در ضمن ارتقا، تعمیر یا ساخت نمونه جدید ماشینآلات مهندسی با آن مواجه اند، عدم وجود قطعهای است که دیگر در بازار موجود نیست. چگونه میتوان این مشکل را برطرف کرد؟
جواب استفاده از مهندسی معکوس است. یعنی ساخت دوبارهی یک قطعه با طراحی موجود در مواقعی که جایگزینی آن قطعه غیرممکن یا دسترسی به آن بسیار سخت است.
به طور مثال در شرایط کشور ما که تحریمها اجازه ورود قطعات ماشینآلات خارجی که قبلا از کشورهای اروپایی یا حتی آسیایی خریده شده است و الان برای تعمیر مجدد آنها کارخانهها و صنایع با مشکل جدی تامین قطعات مواجه هستند، مهندسی معکوس بسیار کارآمد است.
کلیات مهندسی معکوس
به طور کلی برای مهندسی معکوس یک قطعه 2 مرحله وجود دارد:
1- کروکی، اندازهگیری و مدلسازی سهبعدی قطعه در نرمافزارهای CAD نظیر سالیدورکس و کتیا به صورت دستی یا استفاده از اسکن 3بعدی
2- ساخت قطعه با استفاده از روشهای سنتی (مثل تزریق پلاستیک، ریخته گری، ماشین کاری و …) یا استفاده از چاپ 3بعدی
آیا برای قطعاتی که شکسته و خراب شده است یا اصلا موجود نیست هم میتوان با مهندسی معکوس نمونه مشابه ساخت؟
جواب بله است. با فناوریهای جدیدی که هم اکنون وجود دارد، امکان طراحی و ساخت قطعهای که شکسته یا حتی موجود نیست هم وجود دارد. الگوی این کار باستان شناسان بودهاند که از نمونههای نصفه نیمه نمونه کامل را حدس میزدند.
آیا مهندسی معکوس غیر قانونی است؟
در خارج از کشور قانونی یا غیرقانونی بودن مهندسی معکوس وابسته به شرایط است و قبل از هر اقدامی باید با وکیل مناسب مشورت کرد.
در ایران هم اگر تولید کننده داخل برای آن قطعه و ماشین وجود داشته باشد نباید از مهندسی معکوس برای ساخت همان قطعه استفاده کرد.
اما قطعاتی که خارج از کشور تولید شدهاند، و تولیدکننده حاضر به تامین قطعه برای صنعت داخلی نیست، شرایط متفاوت است.
به طور کلی اگر تامینکنندهای برای قطعه و ماشین وجود نداشته باشد، اجازه استفاده از مهندسی معکوس وجود دارد.
مثلا برای ماشینآلاتی که در بسیاری از کارخانه یا حتی لوازم خانگی وجود دارد و تولید کننده آن دیگر قطعات آن را تولید نمیکند یا شرایط تحریم اجازه ورود قطعات صنعتی را به تولید کننده نمیدهد.
اگر هدف تولید انبوه قطعهای است که تولیدکننده خارجی دارد، عملا به این کار ساخت جعلی گفته میشود که شامل مقررات بینالمللی است.
اگر شرکت تولیدکننده قطعه همچنان وجود دارد اما دیگر تامین قطعات محصول را انجام نمیدهد، این هم مشکلی است که بهتر است با استفاده از یک وکیل آن را پیگیری کنید.
چطور با استفاده از اسکنر 3بعدی مهندسی معکوس کنیم؟
ابتدا لازم است قطعه را با یک دستگاه اسکنر سهبعدی که انواع مختلفی دارد اسکن کنید.
با این کار نقاط مختلفی از سطح قطعه در دستگاه مختصات کارتزین ثبت و ذخیره میشود که اصطلاحا به آن ابرنقاط گفته میشود. سپس این ابرنقاط به صورت یک فایل با فرمت STL به نرم افزار CAD منتقل میشود.
حتی میتوان از دوربین یک گوشی همراه به عنوان اسکنر استفاده کرد. اما دقت اینکار بسیار پایین است ولی برای آموزش و تمرین مناسب است. هرچه اسکنر بهتر باشد، دادهبرداری با دقت بالاتری انجام میشود.
معمولا مشکلاتی در دادهبرداری توسط اسکنر وجود دارد. به همین دلیل نرمافزارهایی برای تعمیر و بهبود آنها توسعه داده شدهاند. نمونه نرمافزاری که توسط شرکت انسیس توسعه داده شده است SpaceClaim است.
کار این نرمافزار پرکردن جاهای خالی، سوراخها، سطوح از قلم افتاده و … میباشد.
درنهایت هنگامی که یک مدل بسته یا اصطلاحا آببند تولید شد، میتوان از روشهای مختلف ساخت برای نمونهسازی استفاده کرد.
جهت مشاوره و مهندسی معکوس قطعات و تجهیزات صنعتی با ما تماس بگیرید. و می توانید بخشی از خدمات ما را در حوزه مهندسی معکوس ببینید.
منبع: انسیس